آرایش و مد ایران، از 1300 تا کنون – 1402
تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و مذهبی نه تنها بر زندگی شخصی افراد بلکه بر فرهنگ و نوع پوشش و لوازم آرایشی که مردم ایران استفاده می‌کنند نیز تأثیر به‌سزایی داشته است. ایران یکی از کشورهایی است که در صد سال اخیر دستخوش تغییرات سریع و بزرگی در صنعت مد و استفاده از لوازم آرایشی شده‌است. البته نتیجه مستقیم تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و مذهبی است.
در واقع می‌توان گفت تغییر استایل زنان و مردان از سال 1300 تا 1400 حتی بیشتر از قرون گذشته بوده‌است. به طور عمیق‌تر، ارتباط با کشورهای همسایه و اروپایی یکی از مؤثرترین دلایل این تغییرات بود. و با این حال، ما می‌توانیم شاهد وقوع تغییرات بسیار سریع باشیم.
در این مقاله قصد داریم با فراز و نشیب‌های صنعت مد در ایران به ویژه در صد سال اخیر بیشتر آشنا شویم. در پایان این مقاله، دیدگاه شما در مورد مد ایران به شدت تغییر خواهد کرد.
مد و لوازم آرایشی ایران، در این روزها
قبل از بررسی این تغییرات از سال 1300 تاکنون، اجازه دهید در مورد وضعیت فعلی صحبت کنیم که ممکن است برای شما جالب تر باشد. ایران یکی از 10 کشور اول با بیشترین تعداد مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی است. انتظارش را نداشتید، نه؟ جامعه شناسان دلایل زیادی را برای این قضیه فرض می‌کنند. به طور کلی زیبایی در فرهنگ ایرانی در مقایسه با سایر کشورهای خاورمیانه بسیار حائز اهمیت است.
زیبایی شناسی، هنر، معماری، مد و شعر نقش بسیار مهمی در تاریخ ایران دارد. مثلاً باغ ایرانی نماد بهشت است. حتی پس از هزاران سال، هنوز هم می‌توانید زیبایی را هنگام قدم زدن در هر یک از آن باغ ها احساس کنید.
اگر درباره اشعار فارسی بیشتر بخوانید، متوجه می‌شوید که شاعر معمولاً در حال توصیف شخصی محبوب است که بسیار زیباست. جای تعجب نیست که در میان این همه تمایل به زیبایی، مردان و زنان ایرانی دوست دارند خوش تیپ و شیک باشند. علاوه بر این، استفاده از لوازم آرایشی در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد و این سنت تا کنون باقی مانده است.
آیا آنچه گردشگران فکر می‌کنند درست است؟
برخی از گردشگران تصور می‌کنند در هنگام ورود به ایران باید بسیار ساده به نظر برسند، اما به طرز شگفت انگیزی زنان ایرانی شیک هستند. آنها آرایش می‌کنند، موها را رنگ می‌کنند و جدیدترین مدل ها را دارند. شیک‌تر به‌نظر رسیدن به یک امر عادی تبدیل شده‌است، در این مورد هیچ عقب‌نشینی وجود ندارد. امروزه جوانان ایرانی به رسانه‌های اجتماعی، فیلم‌ها، مجلات و محصولات زیبایی خارجی دسترسی دارند. آنها آخرین روند مد غربی را در اینستاگرام دنبال می‌کنند و در مورد استانداردهای زیبایی اطلاعات بیشتری کسب می‌کنند. برخی از هشتگ‌هایی که می‌توانید در مورد مدلهای اخیر لباس‌های ایرانی جستجو کنید عبارتند از #مدل_فارسی، #مد_فارسی، #لباس_ایرانی، #مانتو.
بیشتر بخوانید: خرید لباس زنانه
جراحی پلاستیک در ایران
گاهی اوقات لوازم آرایشی افراد را راضی نمی‌کند و قدم‌های شجاعانه‌تری برمی‌دارند. آرایش و جراحی‌های پلاستیک متعدد به ویژه جراحی بینی در ایران به طور چشمگیری در بین زنان و حتی مردان رواج یافته‌است. ممکن است تعجب کنید که چگونه دختران جوان بدون هیچ ترسی تحت عمل جراحی بینی قرار می‌گیرند. اما تقریباً همه آنها یک دوست یا خویشاوند نزدیک دارند که این کار را انجام داده‌است. آنها در مورد تمام مراحل می‌دانند. این محبوبیت، ایران را با داشتن بهترین جراحان پلاستیک به یکی از واجد شرایط‌ترین کشورها در جراحی‌های زیبایی تبدیل کرده‌است. در سال‌های اخیر، مراجعه خارجی‌ها برای جراحی بینی به ایران رواج یافته است. همه آنها دو دلیل خوب برای انجام جراحی‌های زیبایی خود در ایران دارند: 1. پزشکان بسیار حرفه‌ای در ایران وجود دارند. 2. هزینه آن در این کشور بسیار ارزان‌تر از کشور خودشان خواهد بود.
مد لباس مردان ایرانی
زمانی بود که مردان لباس سنتی می‌پوشیدند. اما امروزه، مطابق با مد روز دنیا در حال به روز رسانی است. فقط در برخی مناطق ایران در مناسبت‌های خاص لباس محلی می‌پوشند. در عین حال، مدل مو مد روز است و از زمان به زمان متفاوت است.
مد در ایران قبل از عصر قاجار
اگر پوشش زنان و مردان ایرانی را قبل از دوره قاجار (1175 تا 1304 شمسی) بررسی کنیم، در خواهیم یافت که بیشتر لباس‌های آنها پیراهن‌هایی با طرح‌های شرقی بوده‌است. به علاوه بیشتر پارچه‌های لباس‌هایشان را در ایران تولید می کردند.
آرایش و مد ایران در آغاز دوره قاجار، تغییر چندانی در ظاهر لباس زنانه و مردانه به وجود نیاورد. مردان پیراهن، جلیقه، خرقه، روسری کمر (ارسی)، کمربند، و کلاه قجری می‌پوشیدند. و زنان شلوار و دامن و روسری و مقنعه و … می‌پوشیدند. در واقع مدل پوشش زنان برای زنان قاجار به خوبی تعریف نشده‌بود. چون ارتباط اجتماعی محدودی داشتند.
عصر قاجار: نقطه عطف مد در ایران
اگر بخواهیم نقطه شروع تغییر پوشش زنان در سلطنت قاجار را مشخص کنیم، همه چیز از یک مهمانی شروع می‌شود. در یک مهمانی، همسر اول فتحعلی شاه با الیزابت مک نیل، همسر جان مک نیل آشنا شد. او یک پیراهن ساتن سفید پوشیده‌بود که با جواهرات تزئین شده‌بود. در نتیجه این مهمانی نقطه شروع تغییر لباس زنان قاجار بود.
سفرهای ناصرالدین شاه قاجار به کشورهای مختلف و ارتباط دانشجویان و سفیران با اروپا تحول سیاسی و تجاری چشمگیری در ایران به وجود آورد. علاوه بر این، همه این‌ها باعث گسترش روابط فرهنگی و اجتماعی بین ایرانیان و اروپایی‌ها شد. در نتیجه این ارتباطات، تغییر بزرگی در نوع پوشش زنان و مردان ایرانی ایجاد شد.
رهبران مد در ایران در آن زمان
1. ملک جهان
زنان قاجار از جمله ملک جهان، مادر ناصرالدین شاه و تاج السطنه از جمله زنان سلطنتی بودند. آنها نقش مهمی در تغییر مد در ایران و تغییر جایگاه زنان در دوره قاجار داشتند. ملک جهان یکی از زنان سلطنتی بود که به لباس و جواهرات خود اهمیت زیادی می‌داد. با ورود پارچه‌های ابریشمی، ساتن، ماهاگونی و نخی و فعالیت خیاطان اروپایی در ایران، لباس ایرانی به سبک اروپایی رونق گرفت. ملک جهان برای دوخت لباس خود از مرغوب‌ترین پارچه های مخمل و ابریشم استفاده می‌کرد. و همیشه از مروارید و جواهرات فوق العاده برای تزیین آنها استفاده می‌کرد.
2. تاج السلطنه
تاج السلطنه دختر ناصرالدین شاه بود. عکس‌های او در سال های اخیر مورد انتقاد و تمسخر فراوان قرار گرفته است. اما باید در نظر داشت که او یکی از مهم‌ترین زنان سلطنت قاجار بود. او علاقه زیادی به مد فرانسوی داشت. و تمایل زیادی به دنبال کردن مد اروپایی داشت.
تاج السلطنه پوشیدن لباس اروپایی را یکی از راه‌های آزادی و فعالیت زنان در جامعه می‌دانست. او یکی از اعضای انجمن آزادی زنان بود. او برخلاف بسیاری از زنان قاجار به مدرسه رفت. تلاش‌های او برای آزادی و حقوق زنان ایرانی در آن زمان مورد انتقاد و نفرت مظفرالدین شاه (برادرش) و بسیاری دیگر از اعضای خانواده‌های سلطنتی قاجار قرار گرفت.
3. ناصرالدین شاه
خود ناصرالدین شاه از جمله افرادی بود که به لباس و لباس اروپایی علاقه خاصی داشت. در یکی از سفرهایش به روسیه و تماشای یک نمایش باله، تحت تاثیر شلوارهای تنگ و دامن‌های کوتاه پفی قرار گرفت. در واقع در بسیاری از عکس‌ها زنان قاجار را با دامن و شلوار چین‌دار می‌بینید. و همانطور که می‌دانید، همه آنها از یک نمایش باله روسی الهام گرفته بودند.
دوره چاپو و کلاه کپی در دوران سلطنت پهلوی
لباس‌های عمومی میان مردم:
لوازم آرایشی و مد ایران در سال 1925 رژیم پهلوی در ایران آغاز به کار کرد. در آن زمان بود که تقلید از فرهنگ و مد اروپایی به اوج خود رسید. جرقه تحریم همه حجاب‌های اسلامی در اواخر دوره قاجار شنیده شد. اما ورود ملکه افغانستان به ایران و سفر رضاشاه به ترکیه و دیدار با آتاتورک، اوضاع را بیشتر پیش برد. پس از همه این‌ها، رضاشاه ممنوعیت پوشش اسلامی و لباس اتحاد مردم ایران را اعلام کرد.
دستور رضاشاه مبنی بر مدرن کردن فرهنگ و لباس باعث شد که مردان به جای لباس‌های سنتی قاجار و حتی لباس‌های محلی شهرها از کت و شلوار مردانه اروپایی و کلاه‌های چاپو استفاده کنند. زنان همچنین می‌توانستند به جای روسری از کلاه زنانه استفاده کنند.
لباس نظامی:
با گذشت زمان، حتی لباس‌های نظامی نیز از لباس‌های نظامی آلمانی و آمریکایی الگوبرداری شد. نکته قابل توجه سبیل مردانه بود که تغییر کرده‌بود. اگر به عکس‌های قدیمی پدران یا پدربزرگ‌های ایرانی نگاه کنید، اکثر آقایان سبیل مربعی به نام سبیل هیتلری زده بودند.
لباس هیپی:
بر اساس شواهد تاریخی، کلاه فدورا (شاپو) یکی از لباس‌هایی بود که در دوره قاجار وارد کشور شد. اما زنان در دوران پهلوی شروع به استفاده از آن کردند. دهه 40 در ایران به عنوان دهه کلاه شاپو نیز شناخته می‌شود. چرا؟ زیرا بیشتر مردان و زنان از کلاه چاپو استفاده می‌کردند. اما همه چیز نبود، لباس هیپی نیز یکی از مهم‌ترین الگوهای لباس جوانان ایرانی در آن زمان بود.
خیاط معروف: لوازم آرایشی و مد ایران
زینت جهان شاه دختر سرهنگی در وزارت جنگ پهلوی بود. او پس از ازدواج به سوئیس مهاجرت کرد. در آنجا تقریباً یک سال در رشته خیاطی تحصیل کرد و سپس به دنیای مد پاریس رفت تا طراحی و هنر خیاطی را نزد پیر بالمن بیاموزد. پیر بالمن طراح مشهور فرانسوی بود.
زینت جهان شاه در سال 1931 به ایران بازگشت و در محله امیریه تهران خیاطی و بوتیک راه اندازی کرد. او یکی از طراحان زن معروف ایران بود. بسیاری از افراد ثروتمند طراحی لباس خود را به او می‌سپارند. بنابراین کم کم طراحی لباس در ایران رواج بیشتری پیدا کرد.
بیشتر بخوانید: خرید کفش روزمره زنانه
انقلاب جمهوری اسلامی و لباس‌های مذهبی
انقلاب جمهوری اسلامی ایران (1357) تغییرات بزرگی را در نوع پوشش به ویژه برای زنان به وجود آورد. همانطور که می‌دانید تحولات سیاسی و مذهبی نقش مهمی در سبک زندگی مردم دارد. بنابراین پس از انقلاب، نوع پوشش و حتی سبک پوشش مردان و زنان در مدت کوتاهی دستخوش تغییرات اساسی شد.
پس از تحولات سیاسی و جنگ تحمیلی در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، لباس‌ها از مد و لباس غربی فاصله گرفتند. در آن سال‌ها استایل زنان و مردان به لباس اسلامی تبدیل شد. و مشکلات جنگ آن‌قدر زیاد بود که مردم در آن زمان نمی‌توانستند به لباس و مد غربی فکر کنند. لذا در آن سال‌ها بیشتر لباس‌ها اسلامی و ساده بود. با گذشت زمان، لباس‌های مردانه و زنانه تغییر کرد. البته ظهور تکنولوژی تاثیر زیادی در این تغییرات داشته است.
تا به حال دلایل یا لیست افرادی که باعث این تغییرات سبک و مد در ایران شده‌اند را بررسی کرده‌ایم. حالا بیایید نگاهی دقیق تر به مدلهای لباس داغ در این دوران بیندازیم. باید باحال باشه؟!
سبک مردان و زنان در ایران تا 1320 شمسی
لوازم آرایش و مد ایران وقتی حکومت 130 ساله قاجاریه سرنگون شد، نوبت به حکومت پهلوی رسید. حکومت پهلوی طرح نوسازی جامعه را آغاز کرد. تقریباً در 30 سال اول رژیم پهلوی، الگوهای لباس از مد اروپایی، به ویژه فرانسوی الهام گرفته شده‌بود. علاوه بر این، پارچه‌های زیادی از اروپا به ایران وارد شد. همچنین به مرور زمان خیاطی‌ها و فشن شوها در شهرهای بزرگ به ویژه تهران راه اندازی شد.
در آغاز سال 1925، کت و شلوار و کلاه شاپو جایگزین کت و پیراهن بلند مردان قاجار شد. و زنان پیراهن‌های آستین بلند را با الگوبرداری از مجلات اروپایی برای خود می‌دوختند. با گذشت زمان، پیراهن‌های ساده زنانه با دامن‌های پرچین و کرکی جایگزین شدند. و سپس، مدلهای مد اروپایی بیشتر و بیشتر وارد بازار شدند. بنابراین تغییرات و مد در 30 سال بعد به سرعت اتفاق افتاد.
کفش‌های دو رنگ مردانه و کت‌ها و شلوارهای رنگارنگ تنها بخشی از لباس‌های مردانه در آن زمان بود. با این حال، تنوع لباس زنانه بسیار بیشتر از لباس مردان بود. دامن توری، کلاه کج روی موهای کوتاه زنان یکی از ترندهای مهم در آغاز حکومت پهلوی بود.
استایل مردان و زنان در ایران در دهه 30 قرن 14
دهه 30 را می‌توان اوج فعالیت روشنفکران و نوگرایان ایرانی نامید. در این سال‌ها بسیاری از فیلمسازان ایرانی مورد توجه عموم قرار گرفتند. و سپس با اکران فیلم‌های خارجی در ایران، تغییرات بیشتری در سطح فرهنگ و پوشش رخ داد.
خیابان لاله زار که اکنون مرکز خرید لوستر و لامپ است، زمانی پاتوق مدرنیست‌ها بوده است. این خیابان یکی از مهم‌ترین خیابان‌ها برای خرید پارچه و لباس‌های اروپایی و مد روز بود. در واقع تجمل گرایی در این خیابان به وضوح دیده می‌شد.
استفاده از پوست و خز حیوانات در تولید لباس‌های گران قیمت در دهه 30 افزایش یافته بود. دستکش‌های چرمی نیز در میان مردان و زنان بسیار محبوب بودند. به طوری که بسیاری از زنان با لباس مجلسی خود دستکش چرمی می‌پوشیدند. بسیار جالب است که در این دهه جراحی‌های زیبایی به خصوص جراحی بینی رواج بیشتری پیدا کرد.
سبک زن و مرد در ایران در دهه 40
در دهه 40 طراحی جواهرات و زیور آلات موفقیت بیشتری پیدا کرد. مجموعه بزرگی از این هنر را می‌توانید در کاخ‌های پهلوی ببینید. این جواهرات ترکیبی از طرح‌های جواهرات شرقی و غربی بود.
جالب اینجاست که در آن زمان طراحان ایرانی حتی مورد توجه مجله مد ووگ قرار گرفتند. مدلهای لباس و جواهرات مردانه و زنانه توجه بسیاری از خبرنگاران Vogue را در دهه 40 به خود جلب کرد.
اگر بخواهیم به طرحی خاص در آن دهه اشاره کنیم، بدون شک لباس‌های گلدار، پلنگی و پولک‌دار از مهم‌ترین و پرطرفدارترین طرح‌های لباس آن دوره بوده اند. زنان با پیروی از مدل مجلات علاقه زیادی به کاهش وزن پیدا کردند. در نتیجه کمر لباس تنگ‌تر شد و لوازمی مانند کمربند زنانه رایج شد.
اگر به عکس‌های مادران یا مادربزرگ‌های دهه 40 نگاه کنید، آنها معمولاً موهای پف کرده و حجیمی داشتند که سال‌ها مورد استقبال خانم ها قرار گرفته‌بود. مردان نیز موهای خود را با کتیرا حالت دادند. آنها همچنین سعی کردند با انواع سبک‌های لباس خود را با تغییرات وفق دهند.
سبک زن و مرد در ایران در دهه 50
در ابتدای دهه 50 مدل لباس های هیپی غربی نیز مورد استقبال ایرانی ها قرار گرفت. اکثر پیراهن‌ها و بلوزها رنگارنگ و گشاد بودند. در آن سال‌ها پیراهن‌های مردانه بسیاری با گلدوزی بلوچی طراحی می‌شد. این طرح به قدری محبوب بود که برای دوره‌ای حتی در مراسم رسمی به جای کراوات و پاپیون از پیراهن‌های مردانه گلدوزی استفاده می‌کردند.
اجازه دهید به شما نکته‌ای جالب را بگوییم که سوزن دوزی در سیستان و بلوچستان یکی از مهم‌ترین آثار هنری ملی ایران است. با کمال تعجب، این طرح‌ها نه از طبیعت، بلکه از رویاها الهام گرفته شده‌اند. سوزن دوزی بلوچستان در سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین طرح‌ها در بین طراحان ایرانی تبدیل شده‌است.
در اواخر دهه 50 با پیروزی انقلاب اسلامی تغییرات عمده‌ای در پوشش زنان و مردان به وجود آمد. بیشتر این تغییرات را در دهه 1970 میلادی و در دوران جنگ (ایران و عراق) به وضوح مشاهده می‌کنید. از این رو تحولات سیاسی و مذهبی باعث تغییر مد در ایران شد.
سبک زن و مرد در ایران در دهه 60
عینک‌های لاستیکی، شلوارهای گشاد، و کت‌های یقه خرگوش عمده‌ترین لباس‌های مردانه در اوایل دهه 80 بودند. زنان همچنین با کت‌های بلند و (مانتو) با شانه‌های اپل‌دار و روسری‌های ساده ظاهر می‌شدند. چادر به کمد لباس زنان برگشت.
با گذشت زمان، کراوات به نماد غرب زدگی تبدیل شد. و عمومیت پوشاک مردانه و زنانه طرح‌های اروپایی خود را از دست داد و بیشتر شرقی و اسلامی شد. با شروع جنگ، مد و صنعت مد محدود شد. ظاهر لباس‌های مردانه و زنانه نسبت به سال‌های گذشته ساده‌تر و پوشیده‌تر شد. با این حال، پس از پایان جنگ، مد دوباره جای خود را پیدا کرد. نقش فیلم‌های وسترن و ماهواره در این جابجایی پررنگ بود.
بیشتر بخوانید: کاپشن و سویشرت مردانه
لوازم آرایشی و مد ایران دهه 70 دوباره نقطه شروع صنعت مد در ایران بود. شلوار جین جایگزین شلوار ساده شد. و تی شرت‌های طرح‌دار جایگزین پیراهن‌های ساده شدند. در این دوره حتی آرایش و مدل مو نیز تغییر کرد. قسمت میانی و مدل موی پس زده و ژل کردن موها مورد علاقه دختران و پسران جوان بود.
با الهام از دهه 40 و 50، سایه رنگ بار دیگر محبوب شد. حتی آرایشگاه‌های مردانه ظاهر مدرن تری پیدا کردند.
فیلم‌ها و سریال‌های آن دوره مانند در پناه تو (در پناه تو)، تهران 11، آرایشگاه زیبا، همسران، خانه سبز، سلطان و برگر و پدر سالار نقش مهمی در تغییر مد زنان و مردان داشتند. در ایران. به عنوان مثال کت‌های آستین خفاشی و روسری‌های طرح‌دار و رنگارنگ از لباس‌های بازیگران سریال های تلویزیونی الهام گرفته شده‌است.
سبک زن و مرد در ایران در قرن بیست و یکم
لوازم آرایشی و مد ایران با وجود تکنولوژی، کامپیوتر و اینترنت در خانه‌های ایرانی، تغییرات مد نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده‌است. در اوایل قرن بیست و یکم، بیشتر دختران و پسران جوان رنگ سال و مطابق با گرایش‌های غربی (البته تا آنجایی که قانون به آنها اجازه می‌داد) می‌پوشیدند.
اما در دهه دوم قرن جدید، فعالیت طراحان ایرانی افزایش یافت. و در نتیجه تنوع لباس‌های مردانه و زنانه افزایش یافت. بنابراین الگوی لباس تنها از مدهای اروپایی و آمریکایی به دست نیامده‌است. در عوض بسیاری از لباس‌ها سبکی شرقی و نزدیک به فرهنگ ایرانی به خود گرفتند.
این پیشرفت طراحی لباس در ایران هر روز در حال افزایش است. برندهای معتبر و موفق ایرانی جایگاه ویژه ای در کشور و سراسر جهان پیدا کرده اند.
در پایان…
خیلی از شما ممنونیم که به ما ملحق شدید. امیدواریم از خواندن مقاله لذت برده باشید. اگر چنین است لطفا در نظرات به ما اطلاع دهید. به یاد داشته باشید، کلمات شما برای ما ارزش یک دنیا را دارند.
